1. Τα καθήκοντα που έχει ο ιατρός ως πραγματογνώμονας:

​

Ο πραγματογνώμονας καλείται να προσφέρει τεκμηριωμένη γνώμη σε ζητήματα πέραν των γνώσεων του Δικαστηρίου. Η πραγματογνωμοσύνη του πρέπει όχι μόνο να είναι, αλλά και να πείθει ότι είναι, η πραγματική του γνώμη αντικειμενικά και ανεξάρτητα από τις απαιτήσεις του δικαστικού αγώνα.

Ο πραγματογνώμονας οφείλει να παράσχει ανεπηρέαστη βοήθεια προς το Δικαστήριο βασιζόμενος στις ειδικές γνώσεις του και ποτέ δεν αναλαμβάνει ρόλο συνηγόρου. Παραθέτει τα γεγονότα ή τις βασικές εικασίες πάνω στα οποία βασίζεται η γνώμη του και δεν παραλείπει να αναφέρει τα στοιχεία εκείνα που μπορεί να μειώνουν την εγκυρότητα της γνώμης του, ενώ διευκρινίζει αν τυχόν κάποιο ερώτημα είναι πέραν της ειδημοσύνης του.

Αν ο πραγματογνώμονας δεν έχει κάνει τη δέουσα επιστημονική διερεύνηση επειδή θεωρεί ότι τα διατιθέμενα δεδομένα είναι ανεπαρκή, πρέπει να το δηλώσει και να διευκρινίσει ότι η πραγματογνωμοσύνη του είναι μεταβατική [provisional].

Το καθήκον του πραγματογνώμονα να βοηθήσει το Δικαστήριο έχει απόλυτη προτεραιότητα έναντι οποιασδήποτε υποχρέωσής του προς το πρόσωπο, το οποίο του ανέθεσε την πραγματογνωμοσύνη ή από το οποίο θα αμειφθεί.

 

2. Συγγραφή της έκθεσης ιατρικής πραγματογνωμοσύνης:

​

Σε υπόθεση «ανθρωποκτονίας ή σωματικής βλάβης από ιατρική αμέλεια», για να θεμελιωθεί από την πλευρά του ενάγοντα (μηνυτή ασθενή ή συγγενή) η ύπαρξη ιατρικής ευθύνης, δηλαδή, πλημμελούς συμπεριφοράς αντίθετης προς τους κανόνες της ιατρικής επιστήμης, απαιτείται η συνδρομή των εξής στοιχείων:

• Να υπήρχε το καθήκον της παροχής φροντίδας από τον ιατρό

• Να μην καταβλήθηκε από το δράστη ιατρό η επιβαλλόμενη κατ” αντικειμενική κρίση προσοχή

• Να μπορούσε ο δράστης ιατρός να προβλέψει και να αποφύγει το αξιόποινο αποτέλεσμα

• Να υπάρχει αιτιώδης αντικειμενικός σύνδεσμος μεταξύ της συγκεκριμένης εσφαλμένης ενέργειας ή παράλειψης του δράστη ιατρού και του αποτελέσματος που επήλθε

Αν κάποιο από τα στοιχεία αυτά δεν μπορεί να θεμελιωθεί, τότε η αγωγή κατά του ιατρού καταρρέει.

Αφού λάβετε την εντολή διορισμού σας ως ιατρός-πραγματογνώμονας σε μια τέτοια υπόθεση, πρέπει να τη διαβάσετε επιμελώς και να προσπαθήσετε να καταλάβετε:

• Για ποιο ή ποια από τα αναφερθέντα παραπάνω στοιχεία καλείστε να αποφανθείτε

• Αν το θέμα ανήκει στο πεδίο της επιστημονικής σας ειδημοσύνης

• Αν έχετε αντικρουόμενα συμφέροντα, επειδή τυχαίνει να γνωρίζετε καλά το ένα από τα δυο μέρη που διαδικούν

• Ότι πέραν της κατανόησης των ιατρικών ζητημάτων, θα πρέπει να έχετε βασική κατανόηση της νομικής διαδικασίας

Θα σας δοθεί το σχετικό υλικό (αντίγραφο του φακέλου του ασθενούς κλπ), αλλά μπορείτε να ζητήσετε οποιοδήποτε συμπληρωματικό στοιχείο (φιλμς ακτινογραφιών, στοιχεία από το παλαιότερο ιστορικό του ασθενή κλπ) κρίνετε απαραίτητο.

Οι ερωτήσεις-κλειδιά πάνω στις οποίες μπορεί να κριθεί η υπόθεση είναι:

1. Ήταν η θεραπεία που επελέγη εκείνη την οποία θα είχε επιλέξει ένας μέσος συνετός ευσυνείδητος ιατρός;

2. Έγινε στο επίπεδο το οποίο θα περίμενε το ιατρικό σώμα από ένα μέσο συνετό ευσυνείδητο ιατρό;

3. Έγινε για αιτία υπαγορευόμενη από τη λογική;

Για να υποστηρίξετε τις απόψεις σας, θα είναι απαραίτητο να αναφερθείτε σε αποδεικτικό υλικό από τη βιβλιογραφία. Μπορεί η συγκεκριμένη θεραπεία (επέμβαση) να μη γίνεται συχνά από εσάς, αλλά αν περιγράφεται στη βιβλιογραφία με ικανοποιητικά αποτελέσματα θα πρέπει να το δηλώσετε. Δεν είναι απαραίτητο να έχει διενεργηθεί σε ύψιστο επίπεδο, αλλά σε επίπεδο που είναι λογικά αναμενόμενο από ένα μέσο χειρουργό. Αυτός είναι το μέτρο σύγκρισης.

 

3. Τι σημαίνει «αποδεικτικό υλικό» από τη βιβλιογραφία;

Η δημοσιευμένη βιβλιογραφία είναι μια θεμελιώδης πηγή πληροφοριών και χρησιμοποιείται από ιατρούς-πραγματογνώμονες, δικηγόρους και δικαστήρια για να αποφασίσουν αν οι ενέργειες του εμπλεκομένου στην υπόθεση ιατρού ήσαν συνετές με βάση τα έγκυρα δεδομένα και τις προόδους της ιατρικής επιστήμης. Όμως, ο τρόπος με τον οποίο θα χρησιμοποιηθεί και θα ερμηνευθεί η βιβλιογραφία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τα συμπεράσματα που θα συναχθούν.

Οι όροι «αποδεικτικό υλικό», «αποχρώσα ένδειξη» ή «πειστικό τεκμήριο» [evidence] έχουν πολύ διαφορετική έννοια στο νομικό και στο ιατρικό επάγγελμα.

 

Οι δικηγόροι σε αστικές υποθέσεις θεωρούν μια πρόταση ως αποδεικτικό υλικό αν έχει πιθανότητα να είναι αληθής πάνω από 50%, ενώ σε ποινικές υποθέσεις για να θεωρηθεί πειστική μια πρόταση πρέπει να είναι αληθής «πέραν κάθε λογικής αμφιβολίας». Τα στοιχεία αυτά προέρχονται από πηγές αναφερόμενες στο αγγλοσαξωνικό δίκαιο και μπορεί να έχουν κάποιες διαφορές από το ηπειρωτικό δίκαιο που ακολουθούμε στη χώρα μας.

Οι ιατροί σήμερα διεθνώς διακρίνουν επίπεδα εγκυρότητας τεκμηρίου [levels of evidence] της δημοσιευμένης βιβλιογραφίας ανάλογα με το είδος των επιστημονικών μελετών από τις οποίες προκύπτει αυτό το τεκμήριο. Έτσι, με σειρά μειούμενης σημασίας και βεβαιότητας, τα είδη των τεκμηρίων ταξινομούνται σ” αυτά που προέρχονται από:

1. καλής ποιότητας τυχαιοποιημένες προοπτικές μελέτες και συστηματικές ανασκοπήσεις τέτοιων μελετών, ειδικά αν έγιναν με την τεχνική της μετα-ανάλυσης (επιπέδου Α)

2. καλής ποιότητας μεν, αλλά όχι τυχαιοποιημένες μελέτες (επιπέδου Β)

3. μικρές σειρές, γνώμες έμπειρων ειδικών, επιτροπών κλπ (επιπέδου C)

Στη βιβλιογραφία σχεδόν πάντοτε δημοσιεύονται αποτελέσματα καλύτερα από το μέσο όρο, είτε επειδή γενικά υπάρχει τάση δημοσίευσης των καλών και όχι των πτωχών αποτελεσμάτων είτε επειδή οι δημοσιευμένες μελέτες μπορεί να προέρχονται από εξειδικευμένα κέντρα με εξαιρετικά αποτελέσματα είτε επειδή τα ιατρικά περιοδικά προτιμούν να δημοσιεύουν μελέτες με καλά παρά με πτωχότερα αποτελέσματα κλπ. Το γεγονός αυτής της προκατάληψης [bias] της βιβλιογραφίας μπορεί να δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα στο χειρουργό που κατηγορείται για πρακτική κατώτερη του αναμενόμενου επιπέδου.

Απαιτείται, λοιπόν, μεγάλη προσοχή στον καθορισμό του τι είναι αναμενόμενο και αποδεκτό επίπεδο ιατρικής πρακτικής. Αυτό – σύμφωνα με τα κρατούντα στην επιστήμη και στη νομολογία – είναι το επίπεδο που ο μέσος συνετός ευσυνείδητος ιατρός οφείλει να επιδεικνύει.